Het Mariale leven binnen de Ongeschoeide Karmel
Onze Generaal Overste heeft weer een mooie tekst gedeeld: de uitslag van een onderzoek naar het Mariale leven binnen de Ongeschoeide Karmel.
General House of the Discalced Carmelites
Corso d’Italia 38 00798 Rome
Samenvatting van het onderzoek naar het Mariale Leven
Inleiding
Op 13 oktober 2024 hebben we een vraagstelling verstuurd naar de drie takken van de gehele Orde over de stand van zaken van het Mariale leven, inclusief communiteiten en de districtsraden. Het onderzoek bestreek de volgende aspecten: charismatische en pastorale aspecten van het spirituele leven, Mariologische en devotionele aspecten. De reacties kwamen tot en met 31 januari 2025 binnen. In totaal ontvingen we 1050 antwoorden, en na het groeperen van de reacties van individuele personen, communiteiten en raden, waren er 589 antwoorden van de Seculiere Orde (86 van raden en 503 van communiteiten of individuen); 290 antwoorden van de Zusters (36 van raden en 254 van communiteiten of individuen); en 171 van de Broeders (19 van raden en 152 van communiteiten of individuen) *.
We hebben geprobeerd de antwoorden van de zusters, broeders en seculieren samen te vatten volgens de niveaus van de betreffende vragenlijst, waarbij we op elk niveau rekening hebben gehouden met de huidige status en de vernieuwingsvoorstellen van de Orde, gebaseerd op het Mariale leven.
Charismatisch niveau: huidige status
De zusters, broeders en seculieren van de Karmel zijn zich sterk bewust van Maria's centrale rol in het doen ontluiken van roepingen, in de fasen van vorming en in het leven van ons charisma. Ze zijn vervuld van de overtuiging dat "de Karmel helemaal van Maria is". Onze religieuze geloften of de beloften van de seculieren zijn aan Maria toevertrouwd, omdat zij 'de Meesteres, de Moeder en de Zuster' is van allen die haar mantel dragen. De Maagd die 'al die dingen in haar hart bewaarde' of zij die het verborgen leven in Nazareth leidde, zijn referenties en inspiratiebronnen in de roeping tot het contemplatieve leven van elke karmeliet. De Moeder van Jezus verschijnt in het leven van de Karmel als een voorbeeld van gemeenschapsleven en gebedsleven, en als een inspiratiebron voor ons apostolaat. Onze wetgeving en de meest recente documenten van de Orde zijn gebaseerd op goede Mariale fundamenten, waarnaar we moeten terugkeren.
Mariale tradities worden met grote zorg en devotie gevierd, omdat daar onze kinderlijke bezieling voor Maria wordt gevoed. De algemene overtuiging is dat de hernieuwing van onze liefde voor Maria ons zal helpen een beter evenwicht te creëren tussen ons gebedsleven, broederlijk leven en apostolaat, in overeenstemming met de specificiteit en de complementariteit van elke tak van onze Orde.
Over het algemeen dragen de seculieren het scapulier van Onze-Lieve-Vrouw van de Berg Karmel, en de broeders en zusters hun religieuze habijt, als teken van het behoren tot Maria's familie.
Dit sterke besef van Maria's aanwezigheid in onze charismatische identiteit wordt echter niet met dezelfde intensiteit beleefd in de drie takken van de Orde, noch in de verschillende delen van de wereld. Het wordt meer benadrukt op het gebied van devotie en aanbidding dan op het gebied van ervaring.
In de hele Orde is er een besef van het belang van de Maagd Maria in ons leven, maar geen levende en vitale relatie met haar, zoals het doorlopend aanpassen van onze levenswijze aan ons charisma. Men merkt een zekere afstomping in gemeenschappen met betrekking tot deze ervaringsgerichte dimensies van het Mariale leven. Een diepgaande vernieuwing is noodzakelijk, omdat het Mariale leven van de Karmel in deze laatste jaren naar de tweede plaats is gedegradeerd, ná studie en kennismaking met onze heiligen.
Charismatisch niveau: voorstellen
Iedereen vroeg om meer aandacht voor de initiële vormingsprogramma's van de karmelieten (Ratio en andere documenten): deze zouden duidelijk de sterke Mariale aard van onze Orde moeten benadrukken en bijgevolg de te behandelen thema's moeten vermelden, vergezeld van een zo goed mogelijke bibliografie.
Er is ook voorgesteld dat deze Mariale groep een programma van vorming en Mariale ervaring zou moeten opstellen voor de hele Orde in haar verschillende takken. Dit programma zou vormingsactiviteiten, retraites, pelgrimstochten en andere ervaringen moeten omvatten, indien mogelijk in gemeenschap. De volgende thema's zouden aan bod kunnen komen: de Mariale oorsprong van onze Orde; Maria en heiligen van de Karmel; de relatie tussen Maria én het gebedsleven; de wijding, de evangelische raden, de Karmel en Fatima... Dit programma zou jaarlijks kunnen zijn.
We moeten de Mariale tradities van de Kerk en van onze Orde blijven koesteren door ze hun oorspronkelijke betekenis terug te geven, met alle bijbehorende Bijbelse, theologische en charismatische fundamenten.
Het zou ook goed zijn om het repertoire van liederen van de Karmel te verzamelen en te vernieuwen, en die te verspreiden over alle regio's waar de Orde actief is. Sommigen hebben ook gevraagd om de vertaling van het Officie van Marialezingen van de Orde in verschillende talen, en om het rijke muzikale, artistieke en iconografische Mariale erfgoed te benadrukken.
Om het Mariale leven van de gemeenschappen te stimuleren, is er voorgesteld om ons te richten op het getuigenis van de belangrijkste volgelingen en heiligen over de rijkdom verkregen door Maria, door retraites met een Mariaal thema aan te bieden en pelgrimstochten te organiseren naar de grote heiligdommen of de meer bescheiden kapellen en kluizen.
Ten slotte nemen we nota van het verzoek om een jaar van Maria af te kondigen binnen de Orde, waarvan het hoogtepunt de hernieuwde toewijding van de hele Karmelfamilie aan de Heilige Maagd Maria van de Berg Karmel zal zijn...
Pastoraal niveau: huidige stand van zaken
In de pastorale activiteit van onze Orde, met name van de broeders, wordt bijzondere aandacht besteed aan Maria in prediking, retraites, catechese en andere vormen van vorming. De Maagd Maria wordt vaak verbonden met de volgende thema's: gebed, contemplatie, het volgen van Jezus, de deugden, de Kerk, het gemeenschapsleven...
Er wordt ook bijzondere aandacht besteed aan Mariale vieringen die in de liturgische kalender zijn opgenomen. Veel gelovigen zoeken onze kerken en ons pastorale aanbod juist op vanwege hun Mariale karakter.
Onze kloosters en seculiere gezinnen doen veel aan evangelisatie door hun getuigenis van leven, de aanwezigheid van Mariabeelden, Mariaboeken en andere uiterlijke tekenen in hun huis, en zoals de gewoonte om tot Maria te bidden, bijvoorbeeld de rozenkrans enz.
Er is ons echter duidelijk gevraagd een meer Mariaal apostolaat te ontwikkelen, dat meer nadruk zou leggen op het thema ‘de deugden van Maria’. Er werd gevraagd om de vormen van Mariaal gebed aan te passen aan elke gemeenschap en elk land, en aan het natuurlijke verloop van menselijke en spirituele groei.
Er werd voorgesteld om breder te investeren in sociale media en andere communicatiemiddelen, omdat ze hun eigen specifieke evangeliserende capaciteit hebben.
Pastoraal niveau: voorstellen
Er is duidelijk een verlangen om ons pastoraal werk te vernieuwen door het een meer Mariaal tintje te geven aan stijl en inhoud. Er is een Mariale en Karmelstijl van evangelisatie, gekenmerkt door eenvoud, nabijheid, integratie, innerlijkheid... die het leven van het Karmelitaanse apostolaat moet kenmerken.
Onze missie begint met de manier waarop we Maria's aanwezigheid vieren in ons persoonlijke en gemeenschapsleven. Daarom moet iedere Karmeliet en haar gemeenschap hun eigen Mariale leven onderzoeken, zodat het kan worden gecommuniceerd met de hele Kerk.
Het is noodzakelijk om alle kunstvormen te waarderen waarmee onze liefde voor Maria tot uitdrukking kan komen, zoals muziek, de schoonheid van onze liturgische ruimtes, de Maria-iconografie...
De nieuwe digitale en technologische media stimuleren creativiteit in de evangelisatie. Met dit in gedachten moeten we zowel online als ter plaatse vormingen en retraites promoten, en de aanwezigheid van de Orde op sociale media promoten.
Verschillende mensen hebben gevraagd dat seculieren en andere leken in pastorale teams met de broeders en soms met de zusters, meer vorming en voorbereiding krijgen op deze specifieke stijl van evangelisatie, die het voorbeeld van Maria volgt.
Het zou echt wenselijk zijn om een centrum te hebben met specifiek Mariaal pastoraal materiaal, waar men documenten in drukvorm zou kunnen vinden zoals handleidingen, boeken, recensies, bulletins, brochures, teksten, devotionele gebeden, bloemlezingen van Mariale teksten, ontleend aan werken van heiligen van de Karmelorde; maar ook audiovisueel materiaal, zoals video's, audio's, podcasts en e-books, web platforms, waaronder websites van de Orde, provincies en gemeenschappen, sociale netwerken of discussiefora; zo ontstaat een nieuwe evangelisatiedynamiek.
Onze pastorale zorg voor jongeren en roepingen zou de Maagd Maria meer moeten presenteren als een voorbeeld voor de navolging van Christus, als de Maagd van het Ja. Het is belangrijk om niet bang te zijn om traditionele Mariagebeden, zoals de Rozenkrans en bedevaarten, aan jongeren voor te stellen, aangezien zij daar zeer open voor staan.
Mariologisch niveau: huidige status
De grootste lacune die ons onderzoek aan het licht bracht, is te vinden op het gebied van theologische studies over de Maagd Maria. Op enkele uitzonderingen na zijn er onder de leden van onze karmelfamilie weinig tekenen van belangstelling voor de studie over Mariologie. Het aantal karmeliet-mariologen bedraagt ongeveer 14.
De afgeronde studies richten zich voornamelijk op de analyse van de Mariale aanwezigheid in officiële teksten van de Orde en op meer gedetailleerde pastorale zorg. Er is een zekere belangstelling voor de studie van het Mariale dogma, het Mariale leergezag en de teksten van het Concilie van Vaticanum II, gebaseerd op de belangrijkste Mariologen van de afgelopen jaren, ongeacht of ze tot de Orde behoren of niet.
Het bestaan van boeken en tijdschriften gewijd aan de Mariale theologie van onze heiligen is wel aangegeven, ofschoon er wel een zeker gebrek is aan meer consistente en actuele studies.
Mariologisch niveau: voorstellen
De voorstellen benadrukken de noodzaak om leden van onze Orde aan te moedigen om Mariologie te studeren en, indien mogelijk, zich te specialiseren in de beste universitaire centra van de Kerk. Er zijn ook voorstellen gedaan om een groter aantal leden van de Karmel te bereiken, zoals het organiseren van korte cursussen Mariologie, congressen, colloquia, symposia, Maria-studiedagen en een Maria-jaar, zowel online als op locatie, jaarlijks of periodiek. Deze twee niveaus van meer gespecialiseerde vorming zouden zeker leiden tot nieuwe publicaties, zoals boeken, tijdschriften, digitale platforms, enz.
Alle vormingen zouden een onlineversie moeten bevatten om er een zo groot mogelijk aantal mensen bij te betrekken en vooral om de deelname van onze zusters te vergemakkelijken. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de productie van inhoud die kan worden aangepast aan de verschillende fasen van de initiële vorming van kandidaten in de verschillende takken van onze Orde.
De meest gevraagde thema's zijn: studies over de Maagd Maria in de Bijbel en in de patristiek; Maria's relatie met Christus en de Kerk; Maria als Moeder van de Kerk; Maria als Bruidegom van de Heilige Geest; Maria als Middelares van genade; Maria als voorbeeld voor maagden en gewijde personen; Maria als 'Eucharistische vrouw'; Maria en de sacramenten en sacramentalia; Maria en de heiliging van het dagelijks leven... Maar er werden ook meer karmelietenthema's geopperd, zoals: de historische Mariale oorsprong van onze Orde, te beginnen met de symboliek van de Karmel; de Mariale theologie van de karmelietenheiligen en andere recentere figuren, zoals de Eerbiedwaardige Vader Marcel van Onze-Lieve-Vrouw van de Karmel en Zuster Lucia van Jezus, evenals meer hedendaagse thema's, zoals de relatie van Maria met vrouwen, ecologie, sociale actie, missie... We moeten ons ook openstellen voor andere grote Mariale spiritualiteiten van de Kerk, zoals de Montfortaanse en Salesiaanse spiritualiteit.
Er is ook onderzoek gevraagd naar de criteria voor het lezen en interpreteren van Mariale verschijningen, met name die van Fatima en Lourdes, om te begrijpen hoe deze grote Mariale spiritualiteit en ons eigen Mariale leven kunnen stimuleren. Ook wordt verzocht om de publicatie van bronnen en studies over de Maria-patristiek, de samenstelling van een bibliografie van de Maria-theologie met bijbehorende studieteksten, de samenstelling van documenten over de Maria-theologie van na Vaticanum II en het bijwerken van de Maria-bibliografie in de gemeenschapsbibliotheken.
Onze studiecentra, evenals onze spirituele en andere centra, zouden Mariale thema's actiever moeten omarmen. In dit verband wordt ook voorgesteld de relaties te verdiepen met de grote universitaire centra buiten de Orde, en met andere centra die Mariale spiritualiteit en Mariologische studies verspreiden.
Met name onze seculieren hebben gevraagd om thematische teksten over de Mariale theologie van de Karmel, relevant voor het leven en de pastorale zorg van hun gemeenschappen, evenals voor andere groepen die nauw verbonden zijn met de karmelietenspiritualiteit.
Devotioneel niveau: huidige status
Wat betreft het niveau van de Mariale vroomheid, deze is het diepst verankerd. Daar moet echter wel in geëvangeliseerd worden, verbeterd met betere bijbelse en theologische fundamenten en met een meer eigentijdse stijl. Het Scapulier van Onze-Lieve-Vrouw van de Karmel is, samen met de rozenkrans, de meest wijdverspreide devotie, niet alleen binnen de Orde, maar in de hele Kerk. Daarom verdient deze traditie al onze liefde en aandacht.
De viering van doordeweekse Maria-gedachtenis en -feestdagen wordt ook benadrukt, naast de zaterdagse Mis; volgens diverse gebruiken worden ook de Mariamaand en de Triduüms gevierd. De Noveen en het Hoogfeest van Onze-Lieve-Vrouw van de Karmel zijn de vieringen die het diepst verankerd zijn in het Maria-leven van de Karmelfamilie...Uitingen van volkse Mariale vroomheid, zoals processies en andere openbare manifestaties, worden ook in bepaalde regio's van de Orde voortgezet. De Mariale gebeden die het diepst verankerd zijn in het dagelijks leven van gewijde personen zijn: het Weesgegroet, het Angelus, het Regina Caeli, het Salve Regina, de Litanieën van de Maagd Maria, het Flos Carmeli en, ten slotte, de Rozenkrans. Afbeeldingen van de Maagd Maria in onze kerken en kloosters worden ook bijzonder benadrukt, met name die van Onze-Lieve-Vrouw van de Berg Karmel.
In sommige van onze oudste stichtingen spelen de broederschappen nog steeds een belangrijke rol in de bevordering van Mariale devoties en -tradities.
Devotioneel niveau: voorstellen
Analyse van het onderzoek toonde aan dat het noodzakelijk is om het Scapulier te blijven aanbieden als teken van Maria's bijzondere bescherming voor alle christenen, te beginnen bij jongeren, in onze vorming, prediking, retraites, catechismus... en zelfs in de context van biecht en geestelijke begeleiding.
Wij worden aangemoedigd om vorming en catechese te bevorderen over de diepste en meest authentieke betekenis van elke devotie en elk gebed dat deel uitmaakt van onze traditie.
De bestaande broederschappen moeten worden aangemoedigd, en alle bewegingen en groepen die bij de Orde horen, moeten worden ingezet om het scapulier en de andere typisch karmelitaanse devoties bekend te maken, en altijd vergezeld van goede catechese.
Ook worden de volgende suggesties gedaan: het bevorderen van pelgrimstochten, processies, volksprediking en toewijdingen; het toevoegen van Mariahymnen aan het einde van onze liturgische vieringen; het overwegen van initiatieven om de broederlijke geest te vernieuwen tussen allen die het scapulier hebben ontvangen; het invoegen van een gebed bij het ritueel van de oplegging van het scapulier, voor hernieuwing van diezelfde oplegging ; het stimuleren van de devotie tot Sint-Jozef in directe verbinding met die tot Maria; het organiseren van de plechtigheid van Onze-Lieve-Vrouw van de Berg Karmel in nauwe samenwerking met de broeders van de Orde van de Karmel (OCarm); het publiceren en breed verspreiden van meditaties over de mysteries van de Rozenkrans, gebaseerd op het Maria-erfgoed van onze traditie en onze heiligen; om onze seculieren te helpen een waarachtig beeld te krijgen van de devoties en deze te relateren aan het liturgisch gebed van de Kerk; om te weten en te leren hoe we devoties op de juiste manier kunnen onderscheiden aan de hand van theologische, pastorale en spirituele criteria; om te leren hoe we de devoties kunnen aanpassen aan het niveau en ritme van de ontwikkeling van elke christen en elk lid van de Karmel; om richtlijnen te definiëren voor pelgrimstochten naar specifieke Mariaplaatsen; om Mariawaken te promoten; om een nieuwsbrief op te stellen die het Marialeven van onze Orde in al zijn aspecten bekendmaakt, met accent op alles wat er al in de wereld bestaat en met de nadruk op goede praktijken van vorming en ervaring; om muziek, zang en andere kunstvormen die verband houden met het Marialeven te promoten... en om alle devoties en voorstellen te relateren aan de Mariadeugden, zodat ons Marialeven opnieuw mag ontluiken in het concrete leven van elke christen en van elk lid van de Karmel.
Conclusie
Dit zijn de centrale ideeën die we hebben verzameld uit het onderzoek naar het Mariale leven op verschillende niveaus, na het samenvoegen van de zeer uiteenlopende antwoorden van de takken van onze Orde. Dit werk van het verzamelen en samenvoegen van alle antwoorden werd uitgevoerd in samenwerking met verschillende vrijwilligers, die betrokken zijn bij deze beweging van Mariale vernieuwing. Wij staan tot uw beschikking, in open dialoog met onze hele Karmelfamilie, die zich vereerd voelt de Heilige Maagd Maria van de Karmel als moeder en zuster te hebben, om onze bijdrage te blijven leveren. Deze bijdrage kan afkomstig zijn van het Generalaat, van het Mariale Centrum Domus Carmeli in Fatima (Portugal), of van iedere andere plaats waar een gemeenschap bestaat, van Karmelbroeders of -zusters, van een seculiere broeder of zuster gemeenschap, of een gewijde persoon, van eenieder die bereid is alles te doen wat nodig is om Maria meer geliefd en bekend te maken, zodat wij door haar Jezus trouwer kunnen volgen.
Namens het team voor de promotie van het Mariale leven in de Karmel,
- Fr. Miguel Márquez Calle, Rome
- Fr. Agustí Borrell i Viader, Rome
- Fr. Vasco Nuno, Porto
- Fr. João Rego, Fátima
- Fr. Renato Pereira, Fátima
- Fr. Joaquim Teixeira, Fátima
*) De Orde telt momenteel 3.877 broeders, verdeeld over 651 communiteiten; 8.320 zusters, verdeeld over 680 communiteiten (1991 Const.); en 29.998 seculieren, verdeeld over 1.128 communiteiten.
